O tytanie
Spis treści:
Właściwości tytanu
Tytan to cenny metal naturalny o imponujących właściwościach. Jest bardzo twardy i wytrzymały przy stosunkowo dużej lekkości (około 45% lżejszy od stali). Powierzchnia tytanu jest trudniejsza do zarysowania – w porównaniu z takimi metalami jak srebro, złoto czy stal. Nie koroduje, nie ciemnieje, nie wydziela żadnego zapachu, jest odporny na promienie UV, słoną oraz chlorowaną wodę i co ważne jest hipoalergiczny. Choć wymagający i kosztowny w obróbce, świetnie sprawdza się jako materiał do tworzenia biżuterii.
W zależności od przeznaczenia stosuje się różnorodne stopy tytanu. My zdecydowaliśmy się pracować na "niestopowym", niemal czystym materiale (śladowa ilość pierwiastków, wolny od niklu i ołowiu) zapewniającym optymalną ciągliwość i plastyczność oraz stosunkowo dużą wytrzymałość. Bransoletki, pierścionki itp. można dostosować do indywidualnej budowy, czyli ukształtować (najlepiej w "powietrzu"), założyć i dogiąć. Ważne, żeby nie odkształcać metalu w kierunku przeciwnym do pierwotnego.
Zastosowanie
Tytan jest wykorzystywany w zaawansowanych technologiach m.in. w przemyśle lotniczym i kosmicznym, energetyce jądrowej. Dzięki swoim biologicznym i fizykochemicznym właściwościom – spowodował przełom w inżynierii biomedycznej. Od lat używany jest w protetyce dentystycznej i implantologii, doskonale zastępuje ubytki kostne, gdyż – w przeciwieństwie do innych metali – posiada bardzo dobrą zgodność biologiczną z tkankami ludzkimi. W innych obszarach zastosowania, w przemyśle narzędziowym, motoryzacyjnym, jak i wspomnianych już technologiach lotniczych, duże znaczenie mają takie właściwości tytanu jak niemagnetyczność, wysoka temperatura topnienia, mały współczynnik rozszerzalności cieplnej. Odporność na korozję umożliwia też szerokie zastosowanie w budowie maszyn i aparatury chemicznej.
Barwy
W naturze posiada srebrno-stalowy odcień, a jego barwienie odbywa się m.in metodą elektro-chemiczną. W jej rezultacie na powierzchni wytwarzane są powłoki tlenkowe o grubości od kilkunastu do kilkuset nanometrów w zależności od zastosowanego napięcia. Na skutek kontaktu tytanu z tlenem na jego powierzchni tworzy się dodatkowo pasywacyjna warstwa tlenku tytanu o grubości ok. 2 nm powodująca matowienie powierzchni (można ją usunąć za pomocą wody z mydłem, bez obaw - warstwa barwna pozostaje). Przy czym im grubsza warstwa barwnej powłoki tlenkowej, tym mniej widoczne zjawisko pasywacji. Konserwacja biżuterii tytanowej jest wobec tego bardzo prosta. Nie trzeba zaopatrywać się w środki do pielęgnacji biżuterii, wystarczy przemyć metal wodą z mydłem, osuszyć i delikatnie wypolerować, aby wydobyć blask i intensywność kolorów. Można też nie przemywać i postawić na stonowane barwy – w zależności od upodobań.
Większość uzyskanych odcieni i ich przejścia tonalne oraz holograficzne są autorskie i charakterystyczne wyłącznie dla INKRU.
Występowanie i krótka historia tytanu
Tytan nie jest metalem rodzimym, a więc występuje w skorupie ziemskiej w postaci różnych związków i minerałów. Stąd też przez dłuższy czas uznawany był za metal rzadki. Analiza chemiczna nieznanej rudy wykonana w 1791 przez pastora Wiliama Gregora zapoczątkowała rozwój wiedzy o tym pierwiastku, który w 1795 został nazwany tytanem. Przez cały XIX wiek trudzono się nad wyodrębnieniem czystego pierwiastka, jednak wysiłki te nie dały oczekiwanych rezultatów. Zasadniczym problemem w wyprodukowaniu czystego tytanu jest jego silne powinowactwo do tlenu, azotu i węgla. Przełom XIX i XX wieku, to czas w którym próby wreszcie się powiodły.
Metoda otrzymywania czystego chemicznie tytanu opiera się na badaniach W.J Krolla opublikowanych w 1940 roku. Tytan pozyskuje się w formie gąbki, będącej wynikiem redukcji czterochlorku tytanu magnezem w obecności gazu szlachetnego w temperaturze 800-900° C. Trochę to skomplikowane, ale z postaci gąbczastej jest już przerabiany na metal.
Pod względem występowania w skorupie ziemskiej tytan zajmuje 9 miejsce. Po tlenie, krzemie, aluminium, żelazie, wapnie, sodzie, magnezie i potasie. Jako pierwiastek najczęściej występuje w skałach osadowych oraz magmowych. Szeroko rozpowszechniony występuje głównie pod postacią minerałów takich jak rutyl, brukit, tytanit, perowskit, anatazyt, ilmenit czy w rudach żelaza. Zawartość tytanu stwierdzono również w meteorytach i innych ciałach niebieskich.
W produkcji czystego tytanu metalicznego największe znaczenie mają minerały z grupy rutylu i ilmenitu. Duże złoża tytanu (w postaci ilmenitu) znajdują się w Kanadzie, Nowej Zelandii, Norwegii, Ukrainie, Australii, Rosji, Meksyku, Japonii, a także w Ameryce Północnej, Republice Południowej Afryki. W Polsce również wykryto bogate złoża rudy tytanu na Pojezierzu Mazurskim (bliżej Suwałk, przy czym złoża te są nie wydobywane).